Vì sao internet bị chậm do đứt cáp quang biển ?

Chiều 26/5, tuyến cáp quang APG tiếp tục gặp lỗi . Gây ảnh hưởng đến tốc độ kết nối Internet từ Việt Nam đi quốc tế. Hai tuyến cáp quang đang được khắc phục sự cố, Internet tại Việt Nam bị ảnh hưởng khá nhiều. Vị trí cáp bị lỗi nằm cách trạm cập bờ DNG (Đà Nẵng) khoảng 132 km. Hiện sự cố đang được xử lý, nhưng nguyên nhân và thời gian khắc phục vẫn chưa được xác định.

Đại diện một nhà cung cấp dịch vụ Internet tại Việt Nam cho hay, sự cố gây ảnh hưởng đến toàn bộ dung lượng trên tuyến APG kết nối tới Việt Nam. Đa số các nhà cung cấp trong nước đều có phương án dự phòng để giảm mức độ nghiêm trọng, nhưng người sử dụng vẫn có thể gặp tình trạng thiếu ổn định, truy cập chậm vào giờ cao điểm.

Từ đầu 2019, liên tiếp các tuyến cáp quốc tế mà nhiều nhà mạng Việt Nam khai thác gặp sự cố. Đầu tháng 1, hệ thống IA bị lỗi nguồn ở Singapore và được khắc phục trong tháng.

Sau đó, cáp AAE-1 bị đứt ngày 13/2 và tới 6/3 sửa xong. Cuối tháng 2, tuyến APG gặp trục trặc trên các nhánh  S1.9, S1.8 và S3, sau đó đã được khôi phục lần lượt vào các ngày 7/3, 11/3 và 17/4APG – Asia Pacific Gateway là một trong những tuyến cáp quang biển có dung lượng lớn nhất hoạt động tại châu Á với băng thông tối đa 54 Tb/giây.

Tuyến cáp có chiều dài 10.400 km, đặt ngầm dưới biển Thái Bình Dương, được đầu tư bởi các doanh nghiệp quốc tế và công ty Việt Nam như FPT, VNPT, Viettel và CMC.

Vì sao cáp quang biển VN liên tục bị đứt?

Mỗi lần tốc độ Ping game lên cao và thời gian đệm clip Youtube bị kéo dài. chúng ta lại có thời gian để ngồi than thở với nhau về chất lượng mạng Internet ở Việt Nam. Và mỗi dịp như thế này, câu hỏi được nhắc đến nhiều nhất luôn luôn là: “Có mỗi cái cáp thôi mà cũng đứt suốt ngày???”.

Đứt cáp quang biển: chuyện bình thường thôi mà !

Được đưa vào sử dụng từ 2009 với tổng số vốn đầu tư xây dựng hơn 500 triệu USD với chiều dài hơn 20.000 km. Tuyến cáp biển AAG kết nối tiểu vùng Đông Nam Á với Đài Loan, Hồng Kông rồi sang Mỹ. Chính vì là tuyến đường truyền trọng yếu, chịu trách nhiệm 1 phần lớn băng thông của Việt Nam tới Mỹ. Nơi nhiều máy chủ của các dịch vụ phổ biến nhiều người dùng như Google, Facebook toạ lạc nên khi tuyến cáp AAG xảy ra sự cố, kết nối của người dùng tới các dịch vụ này bị ảnh hưởng gây nên sự khó chịu.

Việc phân chia lưu lượng băng thông trên cách kênh truyền dẫn khác thường gây ra tăng độ trễ (ping cao) và giảm tốc độ truy cập. Sau gần 2 năm đưa vào triển khai hoạt động (từ 2009 – 2011), tuyến cáp biển AAG đã xảy ra sự cố đứt cáp tới 10 lần. Chủ yếu ở đoạn cáp đi qua vùng biển Đông trong khi tuyến cáp nối giữa Hồng Kông và Mỹ lại tương đối ổn định, ít gặp sự cố lớn.

Đứt cáp quang biển: sự cố xảy ra thường xuyên !

Tuy nhiên chúng ta cần biết rằng tần suất xảy ra sự cố như tuyến cáp biển AAG hoàn toàn không phải là điều hiếm gặp. Dọc bờ biển Hoa Đông (Trung Quốc tiếp giáp Nhật Bản, Hàn Quốc) sự cố đứt cáp xảy ra với tuần suất cao vài tuần/lần. Vậy lý do nào sự cố với các loại cáp quang lại xảy ra ở 1 số khu vực thường xuyên hơn khu vực khác?

Để tìm câu trả lời, chúng ta cần nhìn vào cách cấu tạo của các loại cáp quang ngầm dưới biển. Cơ bản, cáp ngầm biển thường chỉ là những sợi dây được đặt nằm trần ngay trên nền cát dưới biển. Nếu bạn tưởng tượng dây cáp quang biển phải được đặt trong 1 hệ thống ống ngầm bao bọc kỹ càng thì bạn sai rồi. Với chiều dài tới hàng chục ngàn kilomet, để tiết kiệm chi phí. Các tuyến cáp quang biển đều có chung 1 nguyên tắc thiết kế: được gia cường ở gần bờ và rất mỏng manh ở ngoài khơi xa.

Cáp quang biển rất dễ bị hư hại

Cáp quang biển nằm nổi trên nền cát đáy biển khiến các mỏ neo được tàu thuyền thả xuống rê trên nền cát rất dễ vướng phải, gây hư hại. Khi vào gần bờ các tuyến cáp quang ngầm đã được gia cường bởi thép cứng và các lớp tăng cường khác là do càng vào gần bờ. Mực nước càng nông và các hoạt động hàng hải càng dày đặc. Thì khả năng tuyến cáp bị mỏ neo của 1 con tàu nào hay các loại lưới rà đáy biển móc phải gây hư hại lại càng lớn.

Và mỏ neo tàu bè cũng như các hoạt động đánh bắt cá của con người chính là nguyên nhân gây ra tới 70% các vụ đứt cáp quang trên biển. Đây là lý do giải thích vì sao các vụ đứt cáp chỉ xảy ra ở 1 số vùng nước nhất định.

Cấu tạo cáp quang biển như thế nào ?

Cáp quang biển FPT có nhiều phân đoạn với cấu tạo khác nhau, càng vào gần bờ thì càng phải được gia cường nhiều hơn. Mặc dù trông dày đặc thép gia cường như thế kia nhưng nếu bị mỏ neo của 1 con tàu chở hàng cỡ vài chục nghìn tấn móc phải và rê đi thì sợi cáp đó cũng không khác sợi chỉ là bao.

Vùng biển Đông của Việt Nam (đặc biệt là khu vực Vũng Tàu, nơi tuyến cáp AAG đổ bộ lên đất liền) có mức nước tương đối nông trong khi hoạt động tàu bè xung quanh khu vực các cảng nước sâu rất lớn. Trên thực tế, biển Đông là 1 trong những vùng có hoạt động hàng hải nhộn nhịp nhất trên thế giới. Bên cạnh đó khung chế tài của Việt Nam trên biển còn yếu trong việc cấm các tàu neo đậu ở vùng nước có tuyến cáp đi qua. Thực tế là cũng chẳng quốc gia nào đủ sức đi tuần sát hết tất cả các tuyến cáp quang biển mà mình sở hữu vì chúng ta đang nói tới việc hàng trăm km mặt biển cần tàu tuần tiễu 24/24/7, đây là điều không tưởng.

70% Cáp quang biển bị đứt do hàng hải… 30% còn lại là gì ?

Biển Đông của Việt Nam và biển bờ đông của Trung Quốc là những vùng có lưu thông hàng hải nhộn nhịp nhất thế giới . Cùng với mực nước tương đối nông khiến đây là những vùng biển dễ xảy ra tình trạng đứt cáp ngầm biển do mỏ neo của tàu thuyền.

Có lẽ bạn sẽ tự hỏi: nếu các hoạt động hàng hải chỉ gây ra 70% số vụ đứt cáp thì 30% còn lại là gì? . Số 30% các vụ đứt cáp còn lại chia đều cho các nguyên nhân: Đứt do con người chủ đích phá hoại và đứt do thiên tai. Ngay cả khi nằm dưới đáy biển, các tuyến cáp quang vẫn hoàn toàn có thể chịu sự phá hoại của thiên tai như: động đất, núi lửa ngầm hoặc trượt bùn, giông bão (ở các khu vực nước nông).

Mặc dù vùng thềm lục địa và ngoài khởi Việt Nam là vùng tương đối ổn định về hoạt động địa chất, ít xảy ra động đất dưới đáy biển nhưng các vùng biển khác lại không được may mắn như vậy. Năm 2006, 1 trận động đất 7 độ richter ngoài khơi Đài Loan đã cắt đứt 8 tuyến cáp ngầm gây gián đoạn dịch vụ cho cả Hong Kong và Đông Nam Á.

Cáp quang biển bị đứt do thiên tai hoặc do tác động của con người

Trận sóng thần khủng khiếp tháng 3 năm 2011 ở Nhật gây ra do 1 trận động đất ngầm dưới biển cũng khiến Nhật Bản khốn đốn khi gây hư hại cho phân nửa số tuyến cáp quang vượt đại dương của nước này.

Sự phá hoại có chủ đích (hoặc vô tình) của con người cũng là 1 lý do góp phần vào sự hư hỏng của các tuyến cáp quang ngầm. Năm 2007, cộng đồng mạng Việt Nam từng sửng sốt chứng kiến việc các tàu cá cỡ nhỏ trang bị rất thô sơ đi… cắt trộm cáp ngầm về bán. Vụ việc dấy lên 1 hồi chuông báo động về an toàn của các tuyến cáp quang nằm trần trụi dưới đáy biển mà không có 1 biện pháp bảo vệ nào. Đến sau đó chính phủ phải ra lệnh cấm không được “thu hoạch” cáp quang dưới biển, mọi việc với dần lắng dịu.

Cáp quang biển bị đứt do chính quyền sở tại cắt

Lo ngại về các phá hoại có chủ đích nhắm tới đường cáp quang biển nhằm việc ngăn chặn thông tin của cả 1 quốc gia ra bên ngoài cũng ngày càng hiện hữu hơn khi chúng ta đang truyền tải phần lớn thông tin trên đường truyền Internet. Năm 2013, giữa lúc cuộc khủng hoảng Syria đang lên cao, đột ngột người ta thấy đất nước này… phụt tắt khỏi bản đồ Internet thế giới. Về sau chính phủ Syria giải thích sự cố trên là do cả 2 đường cáp quang kết nối Syria với thế giới cùng…xảy ra sự cố 1 lúc, biến Syria thành 1 ốc đảo thông tin đúng nghĩa đen.

Tất nhiên ai cũng hiểu chính phủ Syria chẳng thích thú gì với việc nhân dân đang trong bối cảnh rối ren, bạo loạn… lại có những công cụ truyền thông mạng như Twitter, Facebook hỗ trợ để truyền tải các thông điệp chống chính phủ . Và đem tình hình trong nước phơi bài trước mắt dư luận quốc tế. Vì vậy để ngăn chặn 1 kiểu “Mùa xuân A Rập” tái diễn trên đất Syria, có thể chính chính quyền Syria là những người đi… cắt cáp.

Dù thế nào đi chăng nữa, vụ việc trên cũng khiến người ta nhìn lại về sự an toàn của Internet và thế giới ảo. Trong 1 thế giới không có gì là thực và tưởng chừng như không thể bị kiểm soát. Tất cả mọi thứ có thể bị phá hoại bởi 1 cá nhân, tổ chức hay cả 1 quốc gia lại . Được kết nối với nhau bằng những đường dây hết sức mong manh, dễ tổn thương.

Làm gì để giảm thiểu sự cố cáp quang biển

Nhìn chung hiện tại chưa có biện pháp nào thực sự khả thi để ngăn chặn sự cố trên cáp quang biển. Biện pháp hữu hiệu nhất hiện giờ là… đứt thì nối.

Có những quốc gia quy định các vùng không được thả neo quanh khu vực có tuyến cáp quang biển đi qua để hạn chế sự cố nhưng hiệu quả của phương pháp này cũng hết sức hạn chế do phạm vi giới hạn quá rộng lớn, mơ hồ. Có nước còn đề xuất đưa ra phương án lắp bộ phát tín hiệu thuỷ âm cho các tuyến cáp biển để các tàu bè đến gần biết đường mà tránh. Tuy nhiên biện pháp trên vấp phải sự lo ngại về an ninh thông tin. Trong thời buổi an ninh thông tin chính là an ninh quốc gia, chẳng ai muốn đường cáp quang nơi truyền tải dữ liệu của mình ra thế giới lại. “lạy ông tôi ở bụi này” để đề phòng trường hợp các anh hàng xóm xấu bụng có thể ra tay phá hoại.

Cáp quang biển phải được bảo vệ.

Tuy không thể hạn chế được sự cố cáp quang biển bị đứt. Nhưng chúng ta có thể hạn chế tác động của chúng với chất lượng dịch vụ Internet . Bằng cách sử dụng nhiều kênh truyền dẫn khác nhau đồng thời tăng tỉ lệ băng thông/dung lượng kết nối thực thay vì dồn lưu lượng trên 1,2 kênh lớn.

Ví dụ trong trận sóng thần 2011 tại Nhật Bản nói ở trên . Dù hư hại tới 1/2 số tuyến cáp quang ngầm nhưng Nhật Bản không rơi vào tình trạng “ốc đảo thông tin” . Vì nước này luôn có đường truyền và băng thông dự trữ, chỉ cần 1/2 số tuyến cáp hoạt động là Nhật Bản đã có thể định tuyến lại lưu lượng mạng của mình mà không sợ quá tải. Về lý thuyết là như vậy nhưng xây dựng thêm tuyến cáp hay mở thêm băng thông quốc tế đều cần tăng giá cước viễn thông. Và với xu hướng cạnh tranh quyết liệt về cước viễn thông như hiện tại. Chúng ta đều hiểu tương lai chúng ta “không phải nghĩ” mỗi lần đứt cáp quang vẫn còn xa lắm.